|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 ***
Antaŭ
jaro 1804 agado de la universitato estis regulata per "Moŝte promulgita
projekto pri fondo de Moskva universitato". En jaro 1804 estis aprobita
universitata statuto. Al la universitato estis havigita granda
aŭtonomio. Rektoro kaj fakultestroj estis elektitaj el
nombro de la profesoroj. Unua elektita rektoro fariĝis profesoro pri
historio kaj literaturo Ĥ.A.Ĉebotarev. Konsilantaro de profesoroj
decidis ĉiujn demandojn de universitata vivo. Libroj, presataj laŭ
sankcio de la Konsilantaro en la universitata presejo, estis
liberigitaj de ĝenerala cenzuro. La studentoj studis sur kvar
fakultatoj (sekcioj, kiel oni nomis ilin tiam): de moralaj kaj
politikaj sciencoj, de fizikaj kaj matematikaj sciencoj, de medicinaj
sciencoj, de literaturaj sciencoj. Studado daŭris dum 3 jaroj. Post
finaj ekzamenoj al la plej bonaj el finintoj de la universitato estis
donita rango de kandidato, al la aliaj - rango "efektiva studento".
Plifortiĝis sinsekvado de diversaj ŝtupoj de klerado. Laŭ la statuto de
jaro 1804 la universitato plenumis ĝeneralan gvidadon de mezaj kaj
komencaj lernejoj de centralaj gubernioj de Rusio.
Interveno de la napoleona armeo en Rusion en jaro 1812 igis
senprecedentan patriotan entuziasmon inter la studentoj de la
universitato. Multaj eniris en la milicion, kaj laboro de universitataj
medicinistoj estis speciale notita per M.V.Kutuzov. Dum ĉeesto de
napoleonaj soldatoj en Moskvo konstruaĵoj de la universitato praktike
plene forbruliĝis. Pereis la biblioteko, arkivo, muzeo, scienca
aparataro. Restaŭrigo de la universitato fariĝis afero de la tuta rusa
socio. Sciencaj institucioj, sciencistoj, privataj personoj donis al la
universitato monon, librojn, antikvajn manuskriptojn, natursciencajn
kolektojn, instrumentojn. Nur por la universitata biblioteko ĝis jaro
1815 sukcesis kolekti 7,5 milojn da libroj. Malgraŭ malfacila stato de
la universitato, profesoroj kaj studentoj komencis studadon jam en 1
de septembro de jaro 1813. Ĝis 20aj jaroj de XIX jarcento nombro de la
studentoj superis 500 homoj. En unua duono
de XIX jarcento Moskva universitato okupis gvidan lokon en socia vivo
de Rusio. Multaj membroj de la decembranaj organizoj estis ĝiaj
edukitoj. Tradicioj de liberpensado estis daŭrigitaj per studentaj
rondetoj de fratoj Kritskij, N.P.Sungurov, V.G.Belinskij, A.I. Hercen
kaj N.P.Ogarev, N.V.Stankeviĉ. En la aŭditorioj de la universitato
bolis disputoj de okcidentistoj kaj slavofiliistoj pri vojo de
disvolviĝo de Rusio. Publikaj kursoj de lekcioj kaj dusputoj de ĉefo de
okcidentistoj, brila historiisto T.N.Granovskij kolektis ĉiun moskvan
inteligencion de 1840aj jaroj.
 Ankaŭ
estis aktiva eldona agado de la universitato, kiu ne estis limigita per
presado de nur sciencaj verkoj. En la universitata presejo unufoje
estis presitaj "Sonetoj" de Adam Mickiewic, "Notoj de ĉasisto" de
I.S.Turgenev. Rememorante jarojn de reakcio dum regado de Nikolao I,
A.I.Hercen skribis pri speciala signifo de la universitato:"La
malfavorata universitato kreskis per sia signifo: en ĝin, kiel en
komunan rezervujon, enverŝiĝis junaj fortoj de Rusio, de ĉiuj lokoj, el
ĉiuj tavoloj; en ĝiaj haloj ili puriĝis de antaŭjuĝoj, prenitaj de
hejma fajrujo, venis al komuna nivelo, interfratiĝis kaj denove
disverŝiĝis en ĉiujn flankojn de Rusio, en ĉiujn tavolojn de ĝi". ***
Nova
etapo en la historio de la universitato komenciĝis post abolo de la servitudo en
jaro 1861 kaj enpaŝo de Rusio sur vojon de kapitalismo. Universitata
statuto de jaro 1863 respegulis ĝeneralan kurson de la registaro al
plenumo de reformoj, destinitaj plirapidigi disvolviĝon de la lando.
Kresko de industrio, komerco, agrokulturo, transformadoj en sferoj de
administrado, juĝo, armeo postulis plialtigon de nivelo
de universitata klerado kaj ĝian plivastigon. Laŭ la statuto de jaro 1863 pligrandiĝis
kvanto de lernaj disciplinoj kaj nombro de instruistoj. Granda atento
estis donita al organizado de praktikaj kaj laboratoriaj lecionoj,
seminaroj. Estis restaŭrigita fakte detruita en jaroj de la nikolaa
regado elektado de la rektoro kaj la dekanoj. Sur kvar fakultatoj de la
universitato - la historiofilologia, la fizikomatematika, la jura kaj la
medicina - lernis ĉirkaŭ 1500 studentoj, plimulto da kiuj apartenis al
diverstavolanoj.
 
Al Lia Suprema moŝto s. Rektoro
De Imperiestra Moskva Universitato De la fininto la kurson sur la medicina fakultato Anton Ĉeĥov Peticio
Mi havas
homoron peti Vian Supreman moŝton ordoni pri dono al mi de atesto pri
tio, ke mi estas ricevinta rangon de kuracisto kaj distrikta
medicinisto. Ĉi tiuj ateston mi havas honoron peti vin sendi al adreso:
urbo Voskresensk de Moskva gubernio, al Anton Ĉeĥov.
18a de junio de jaro 1884 Anton Ĉeĥov En
antaŭrevolucia Rusio profesoraro de Moskva universitato faris multon
por plifirmigo de ligo inter scienco kaj praktiko. Universitataj
sciencistoj skribis lernolibrojn por lernejoj. Nemalmulte da edukitoj
de la universitato laboris kiel instruistoj, prezentante pleje
altkvalifan parton de rusa instruistaro.
Laŭ iniciativo kaj kun asistado de la universitato en dua duono de XIX - komenco de XX jarcento aperis konataj moskvaj muzeoj: la Politeknika, la Historia, la Zoologia, de Antropologio, de Belatroj (nune Muzeo de plastikaj artoj nomita honore al A.S.Puŝkin);estis malfermitaj Botanika ĝardeno kaj Zoologia ĝardeno (Moskva zoo). |
